Księżyc i Jowisz

     Wczoraj parę minut po zachodzie Słońca, na dość jasnym jeszcze niebie, udało mi się sfotografować Księżyc tuż przed pełnią. Później nad wschodni horyzont chwilowo naszły chmury burzowe, które szybko minęły, a niebo rozpogodziło się odsłaniając Księżyc i Jowisza. 

Pełnia Księżyca

Pełnia Księżyca w szerokim kadrze.

Pełnia Księżyca z Jowiszem.

Triplet Lwa

     Taka mała odskocznia od planetoid, Triplet Lwa. Trzy galaktyki M65 (na dole po prawej), M66 (zupełnie na dole) oraz NGC 3628 (u góry), znajdujące się w gwiazdozbiorze Lwa. Ta gromada galaktyk wyemitowała swoje światło od 35 do 40 mln lat temu i dziś możemy ją podziwiać w taki właśnie sposób :-)

Triplet Lwa - Galaktyki M65, M66 oraz NGC 3628.

Powyższe zdjęcie to crop większego kadru. Na całkowitym obrazie po lewej stronie załapały się jeszcze trzy mniejsze, słabo widoczne galaktyki o jasności ok. 14 mag.

Triplet Lwa i inne galaktyki

 W rozjaśnionym zdjęciu lepiej widoczne słabe galaktyki:

Triplet Lwa i inne galaktyki - lekkie rozjaśnienie poprzedniego zdjęcia.

Planeta karłowata (136108) Haumea

     Oficjalnie miano planety karłowatej nosi 5 obiektów Układu Słonecznego. Jedna w pasie głównym planetoid Ceres (obecnie 8,2mag) i cztery obiekty transneptunowe Makemake (16,9mag), Haumea (17,2mag), Pluton (14,2mag) oraz Eris (18,8mag). Celem jaki sobie postawiłem jest uchwycenie wszystkich. Pierwsze trzy już mam. Pozostały jeszcze Pluton i Eris. Chciałbym wykonać to jeszcze w tym roku, tak aby mieć je wszystkie mniej więcej w jednym czasie. Jest to możliwe, gdyż najlepsza widoczność dwóch pozostałych dopiero przed nami, ale czy się uda?

     Punkt kulminacyjny moich ostatnich obserwacji, to planeta karłowata z pierścieniem (136108) Haumea. Oficjalnie miano planety karłowatej przyznane ma 5 obiektów Układu Słonecznego, a Haumea jest trzecią, którą dane mi było zarejestrować :-D

Pierwszą 7 stycznia 2018 zarejestrowałem najbliższą i najjaśniejszą z nich Ceres: https://dosiegnacgwiazd1.blogspot.com/2018/01/planetoida-karowata-1-ceres.html

Później 18 i 19 marca Makemake oddaloną od nas o 51,6 AU (jednostek astronomicznych):
https://dosiegnacgwiazd1.blogspot.com/2018/03/planeta-karowata-136472-makemake.html
Natomiast teraz 6 i 7 kwietnia uchwyciłem Haumeę oddaloną od Ziemi o 49,6 AU ;-)
 

Planeta karłowata (136108) Haumea. Złożenie 10 klatek. Newton 1000mm, 40 sek., f/5, ISO-2500.

Jak można zauważyć Haumea znajduje się o dwie jednostki astronomiczne bliżej, a mimo to jej skład chemiczny powoduje, że odbija mniej światła od Makemake (Haumea ma albedo 0,51 i w tej chwili jest o prawie 0,5 mag słabszym obiektem niż Makemake). Dało się to odczuć podczas zbierania materiału. 6 kwietnia trafiłem na niezwykłą przejrzystość atmosfery i przy krótszym naświetlaniu obiekt, choć słaby, widoczny był na każdym zdjęciu. Dzień później gdy przejrzystość nie była już tak dobra, nawet przy dłuższej ekspozycji nie byłem w stanie wypatrzeć światła Haumei i dopiero analiza zdjęć w domu wykazała jej obecność. Widać to na złożonych zdjęciach ukazujących jej ruch. Jedna z klatek to obraz przy gorszej widoczności, mocno zaszumiony i przez to poddany większej obróbce, dlatego te same gwiazdy wyszły nieco większe. Ostatecznie złożenie dwóch zdjęć noc po nocy zakończyło się sukcesem :-)

Planeta karłowata (136108) Haumea. Animacja ruchu złożona z dwóch zestackowanych obrazów 6 i 7 kwietnia. Drugi obraz został złożony z 10 klatek - newton 1000mm, 60 sek., f/5, ISO-2000.

Skoro są już trzy planety karłowate zarejestrowane w tym roku pomyślałem, że mógłbym spróbować uchwycić dwie pozostałe do końca roku. Jest to możliwe, gdyż najlepsza widoczność Plutona i Eris dopiero przed nami. Z Plutonem o jasności 14,2 mag powinno być łatwo, natomiast Eris mająca jasność 18,8 mag wymaga użycia innego sprzętu. Gdyby się udało miałbym wszystkie pięć zarejestrowane w jednym roku, dlatego chcę spróbować :-) Na zamieszczonych tu zdjęciach, najsłabsze obiekty jakie widać mają jasność 17,5 mag. Jeszcze trochę więc brakuje.
      Haumea o średnicy 2322x1704x1138 km potrzebuje 284 lat, aby okrążyć Słońce. Posiada dwa księżyce o nazwach Hi'iaka oraz Namaka, a w październiku 2017 roku poinformowano, że wokół tej planetki występuje pierścień, który zaobserwowano przy zjawisku zakrycia gwiazdy przez Haumeę, o czym przeczytać można tutaj: https://www.facebook.com/Perseusz/posts/511864522505866/
Obecnie Haumeę należy szukać w Wolarzu około 2° na południe od Arktura najjaśniejszej gwiazdy tego gwiazdozbioru.

6 kwietnia stack 10x40s ISO-2500
7 kwietnia stack 10x60s ISO-2000
Montaż HEQ5, Newton 0,2m f/5, Nikon D5300 - bez guidingu.

Planeta karłowata (136108) Haumea. Pomiar astrometryczny.

Planeta karłowata (136108) Haumea. Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2017 roku.

Rejestracja trzech innych planetoid obok Mentora

     Takie niespodzianki znalazły się na jednym małym skrawku nieba, na którym naświetlałem planetoidę Mentor. Pole widzenia zaledwie ok. 1°, a naliczyłem tam aż 73 inne obiekty, z czego wraz z Mentorem tylko 4 były na tyle silne, aby swym światłem odcisnąć się na matrycy aparatu :-)

     Zdjęcia na których naświetlałem planetoidę Mentor zawierają jeden fragment nieba o polu widzenia około 1 stopnia. Na tym jednym małym skrawku nieba znalazło się wiele innych małych ruchomych obiektów, które ma w swojej bazie Minor Planet Center i które ujawniły się w programie Astrometrica (patrz zamieszczone zdjęcie poniżej... w sumie naliczyłem ich 73 ). Większość z nich była zbyt słaba, aby mogły odcisnąć się na matrycy mojego aparatu. Ich jasność (a raczej powinienem napisać "ciemność" :-) ) mieści się między 16 mag a 24 mag. 

73 asteroidy zarejestrowane na jednej klatce o polu widzenia ok. 1°.

Poza Mentorem tylko trzem z nich udało się pozostawić światło na zdjęciach i są to następujące planetoidy z pasa głównego:

  1. (3014) Huangsushu o jasności 16,8 mag i średnicy ok. 6,9 km

Planetoida z pasa głównego (3014) Huangsushu. Pomiar astrometryczny.

Planetoida z pasa głównego (3014) Huangsushu.Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2018 roku.

 2. (12232) 1986 QZ2 o jasności 16,6 mag i średnicy ok. 5,9 km

Planetoida z pasa głównego (12232) 1986 QZ2. Pomiar astrometryczny.

Planetoida z pasa głównego (12232) 1986 QZ2. Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2018 roku.

Planetoida z pasa głównego (12232) 1986 QZ2. Animacja ruchu złożona z 8 klatek.

 3. (26670) 2001 BC74 o jasności 17,1 mag i średnicy ok. 3,8 km

Planetoida z pasa głównego (26670) 2001 BC74. Pomiar astrometryczny.

Planetoida z pasa głównego (26670) 2001 BC74. Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2018 roku.

Powyżej zamieściłem pomiary astrometryczne wraz z diagramami orbit tych planetoid oraz dla zobrazowania kadru poniżej zrzut ekranu z programu Stellarium z tamtego czasu.

Zrzut z programu Stellarium tego samego fragmentu nieba w tym samym czasie.

Jak widać każdy, amatorsko zajmujący się astronomią, może dla siebie odkrywać planetoidy już dawno odkryte i mieć z tego powodu wiele radości ;-)

Planetoida trojańska (3451) Mentor

     (3451) Mentor to pierwsza planetoida trojańska, którą miałem przyjemność zarejestrować. Krąży po orbicie podobnej do orbity Jowisza w okolicy jego punktu libracyjnego Lagrange'a L5, pozostając wciąż za Jowiszem.

Planetoida trojańska (3451) Mentor. Newton 1000mm, 30 sek., f/5, ISO-1250.

Planetoida trojańska (3451) Mentor. Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2018 roku.

35 minut obserwacji wystarczyło do zarejestrowania przemieszczenia się planetoidy na tle gwiazd. Według przeprowadzonych pomiarów jej prędkość kątowa wyniosła ok. 20,4 sekundy łuku na godzinę. 21 marca podczas opozycji planetoida zanotowała jasność 15,3 mag. Obecnie znajduje się w gwiazdozbiorze Panny i 6 kwietnia w czasie obserwacji jej jasność spadła już do 15,7 mag.

Planetoida trojańska (3451) Mentor. Pomiar astrometryczny.

Planetoida trojańska (3451) Mentor. Animacja ruchu złożona z 8 klatek.

(3451) Mentor potrzebuje trochę ponad 11 i pół roku aby okrążyć Słońce i ok. 7,7 godziny by obrócić się wokół własnej osi. Ze średnicą ok. 120 km jest piątą pod względem wielkości planetoidą trojańską. Przed nią są tylko 624 Hektor (225 km), 617 Patroclus (140 km), 911 Agamemnon (131 km) i 588 Achilles (130 km). Odkryta została przez czeskiego astronoma Antonína Mrkosa w Kleť Observatory w Czechach 19 kwietnia 1984 roku.

Wygląda na to, że Mentor w najbliższym czasie pozostanie jako jedyny zarejestrowany przeze mnie z tej grupy planetoid. Z punktu L5 jest jeszcze 617 Patroclus, którego blask od opozycji 7 marca spadł już do 16,1 mag i nie wiem czy uda mi się go w tym roku złapać. W punkcie Lagrange'a L4 są jeszcze największy Hektor, Agamemnon i Achilles, ale w tym roku będą nisko nad horyzontem i raczej też ich nie uchwycę, będą musiały poczekać do lata 2019 :-)

Planetoida pasa głównego (22) Kalliope

     Bezchmurne noce w ostatnich dniach zachęcały wręcz do spoglądania w rozgwieżdżone niebo. Zebrałem sporo materiału, który sukcesywnie w wolnych chwilach, będę przygotowywać. Oczywiście, jak to ja, przyglądałem się przede wszystkim planetoidom, ale i inne obiekty głębokiego nieba znalazły się na matrycy aparatu. Po kolei jednak...
Z piątku na sobotę, 5 dni po opozycji, uchwyciłem planetoidę z pasa głównego (22) Kalliope. 

Planetoida (22) Kalliope. Ekspozycja 1000mm, f/5, 30 sek., ISO-640.

Świecąca blaskiem 10,8 mag była dobrym obiektem na rozgrzewkę. Poruszała się z prędkością pozorną trochę ponad pół minuty łuku na godzinę, czyli pełną tarczę Księżyca przebyłaby w ciągu prawie 2,5 dnia. Trudno było dostrzec ten ruch na pojedynczych ujęciach robionych tylko podczas 40 minut, ale w programie astrometrica w zbliżeniu jest doskonale widoczny. 

Planetoida (22) Kalliope. Pomiar astrometryczny.

Planetoida (22) Kalliope. Animacja ruchu złożona z 10 klatek.

Planetoida odkryta została 16 listopada 1852 roku przez brytyjskiego astronoma Johna Russella Hinda, a jej nazwa pochodzi z mitologii greckiej od muzy Kalliope, która dawała natchnienie epickim poetom. Kalliope ma nieregularny kształt o wielkości 235x144x124 km, a pełny obieg wokół Słońca zajmuje jej blisko 5 lat. 29 sierpnia 2001 roku odkryto krążący wokół księżyc o średnicy ok. 28 km, który później nazwano Linus.

Planetoida (22) Kalliope. Orbita i położenie na dzień 6 kwietnia 2018 roku

Wenus

     W kwietniu, po całym dniu, warto zatrzymać się i spojrzeć w niebo. Szczególnie teraz w pogodne i bezchmurne wieczory, kiedy nad zachodnim horyzontem po zachodzie Słońca pięknie widać planetę Wenus :-)

Wenus. Nikon D5300 - 35mm, 1/50 sek., f/4.5, ISO-1000.